برآورد تابع تقاضای آب محصول چغندرقند در خراسان رضوی؛ کاربرد روش رگرسیون به ظاهر نامرتبط (SURE)

سابقه و هدف: مدیریت پایدار منابع آبی جهت حفظ نیازهای زیست محیطی نیازمند رویکرد اقتصادی در بخش کشاورزی می‌باشد. امنیت و مدیریت آب در بخش کشاورزی مهمترین راهبرد توسعه پایدار کشور است و با توجه به فرآیند توسعه کشور و دگرگونی اقتصاد ملی، بخش کشاورزی به تکیه‌گاه مهم امنیت و حیات اقتصادی کشور تبدیل شده است. تقاضای روبه رشد جمعیت و ضرورت تأمین غذا و افزایش تولید، توجه به بخش کشاورزی را بعنوان یکی از مهمترین فعالیت‌های اقتصادی کشور که نقش زیادی در مدیریت این بخش و تأمین مایحتاج کشور دارد، ضروری می‌سازد. از آنجا که سهم بالای مصرف آب در بخش کشاورزی، کشور را با بحران کم آبی مواجه کرده در حال حاضر پتانسیل آبی کشور دیگر پاسخگوی نیازهای روبه رشد تقاضای آب در این بخش نیست لذا مدیریت منابع و بهینه سازی مصرف آب در بخش کشاورزی تنها راهکار مقابله با بحران کم آبی است. این پژوهش با هدف تعیین تابع تولید و هزینه تقاضای آب محصول چغندرقند به عنوان یکی از محصولات اساسی زراعی در منطقه خراسان رضوی (شهرستان‌های قوچان، چناران و نیشابور) در سال 96-1395 انجام شده است. مواد و روش‌ها: در تحقیق حاضر از روش رگرسیون‌های به ظاهر نامرتبط (SURE ) جهت تعیین تابع تقاضای آب استفاده گردیده است. در این راستا، پارامترهای کشش‌های جانشینی خودی و متقاطع آلن، کشش‌های قیمتی خودی و متقاطع در برآورد تابع تولید و هزینه ترانسلوگ آب با روش رگرسیون به ظاهر نامرتبط (SURE) ارزیابی شده‌اند. همچنین شاخص‌های و تعدیل شده به منظور بررسی برازش مدل و شاخص t برای معنی داری ضرایب متغیر‌ها مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. یافته‌ها: نتایج بدست آمده مؤید برازش مناسب مدل استفاده شده برای توابع تولید و هزینه چغندرقند در سه منطقه مورد مطالعه می‌باشد. بررسی نتایج ضرایب مربوط به شهرستان‌های قوچان، چناران و نیشابور نشان می‌دهد که هزینه آب با قیمت نیروی کار رابطه مثبت و با قیمت کود حیوانی، سم، بذر و مقدار تولید رابطه منفی دارد. نتیجه‌گیری: براساس نتایج بدست آمده از برآورد تابع تقاضای آب، نهاده آب جانشینی برای کود حیوانی و سم با کشش‌های جزیی بیشتر از یک می‌باشد و این نکته مبین تأثیر مدیریت مصرف و ارزش‌گذاری اقتصادی آب در بهبود مصرف سایر نهاده‌های کود حیوانی و سم و همچنین خود آب در تولید محصول چغندرقند در این منطقه می‌باشد. بر اساس نتایج بدست آمده، پیشنهاد می‌شود که سیاست هایی همچون قیمت بهینه برای نهاده‌هایی چون سم و کود حیوانی اتخاذ گردد، تا بتوان از آلودگی‌های محیط زیست جلوگیری شود.